انگیزش در آموزش و پرورش (قسمت سوم)
جلسه سوم ۹/۱۲/۹۴
سه قلمرو تیزهوشی داریم :
☘تیزهوشی پیشرفتگی
☘تیزهوشی آفرینندگی
☘تیزهوشی سازماندهی
از جمله ویژگی های تیزهوشی پیشرفتگی این است که اینها خودباوری تحصیلی بالایی دارند، پشتکار فراوانی دارند، شیفتگی نسبت به کار در این تیزهوشان وجود دارد.
آدم های جاه طلبی هستند این جاه طلبی تحصیلی تمام سال های تحصیلی آنها را شامل می شود.
این نوع تیزهوشان از نظام های رسمی آموزش بیش از دیگران استقبال می کنند. کلاس، مدرسه، معلم و فضای رسمی آموزشی را بسیار دوست دارند.
پشتکار و جاه طلبی تحصیلی در سنین بالا تعمیم پیدا می کند به شغل، نقش های اجتماعی، نقش های خانوادگی، زناشویی ...همه چیز باید در جایگاه نخست باشد در مقام رقابت
این جاه طلبی تحصیلی وقتی ارضاء می شود که در جمع باشد. باید رتبه یک او بین افراد دیگر مشخص شود. حساسیت در مورد نمره دارند .
آنها ذاتا عشق و علاقه فراوانی به رتبه یک دارند.به نمره صد و بیست علاقه فراوانی دارند
برای اینکه نمره فاصله ای را به رتبه ای تبدیل کند بر سر صدم ها چانه می زند . برایش قابل پذیرش نیست که چند نفر بیست گرفته باشند . اگر چنین شود آن آزمون را زیر سوال می برد . معلم باید با آزمون دیگری جایگاه آن افراد را مشخص کند. چرا که او جایگاه نخست را می خواهد.
کسب جایگاه به هر قیمتی مناسب نیست. گاهی مواردی دیده می شود که جزوات و کنب درسی را موقتا ناپدید می کنند
آنها در هر حیطه ای بهترین را می خواهند. بهترین ازدواج ، بهترین شغل، بهترین همسر، بهترین فرزند را می خواهند. لذا به حالت های رقابتی و وسواس می افتند.
چشم و هم چشمی از منبع تیزهوشی پیشرفتگی در آمده است. رتبه یک از هر حیثی در یک مسابقه بیرحمانه.
باید توجه داشت که جاه طلبی برای یک تیزهوش تحصیلی یک هوس نیست، یک نیاز است.
بخصوص این نیاز در دختران تیزهوش پیشرفته بیش از پسران دیده می شود.
دقیقا در نقطه مقابل اینها تیزهوشان آفریننده یا خلاق قرار دارند که از جمله ویژگی های آنها:
☘ بی نظمی
☘کم کاری
☘پراکنده کاری
☘اجتناب از موقعیت های رقابت آمیز
☘از این شاخه به آن شاخه پریدن
☘اعداد و ارقام برای آنها معنایی ندارد
☘با زمان کاری ندارند
☘ ا ز سال ۶۶ ما ویژگی های این دو نوع تیزهوشی (پیشرفتگی و آفرینندگی ) را برای اولیاء در جلسات بیان می کردیم ولی بعد از جلسات بعضی از اولیاء می گفتند فرزند ما برخی از صفات هر دو گروه را دارد. یعنی از هر گروه بخشی از ویژگی ها را دارا می باشد. در شهرهای مختلف و درجلسات گوناگون این مساله توسط اولیاء مطرح می شد. تا اینکه متوجه شدیم نوع سومی از تیزهوشی وجود دارد به نام سازماندهی.
☘ در سال ۸۷-۸۶ وزیر وقت، طی سفری، با این سوال روبرو شدند که شما که ۳۰ سال در زمینه تیزهوشی و نظام تفکیک سابقه دارید، هوش و تیزهوشی را چه تعریف می کنید؟
این بود که شورای عالی آموزش و پرورش از بنده به عنوان کسی که سالها در این زمینه کار کرده است در قالب یک پروژه ملی، تعریف ملی برای هوش، تیزهوشی و خلاقیت خواستند و این تعاریف با استفاده از منابع فرهنگی ،علمی ،تئوری ها و نظریات و نظرات مردم کشور خودمان آماده گردید.
☘ از زمان دکتر اژه ای تا کنون، وقت صرف سنجش استعداد دانش آموزان و برگزاری کنکور شده است نه پرورش استعداد ها و حال آنکه سمپاد، سازمان پرورش استعدادهای درخشان است. شناخت استعداد از چه زمانی باید شروع شود؟ ما دانش آموز را از سن یازده سالگی تحویل می گیریم یعنی از زمانی که به ۸۵ درصد از رشد هوشی رسیده است.
کار درست این است که استعداد یابی را از سن دبستان شروع کنیم.
مدارس ما در واقع پیشرفت تحصیلی ست. اولویت ورود به دانشگاه همه چیز را تحت الشعاع قرار داده است.
در محیط تفکیک تنها برای تیزهوشی پیشرفتگی همه چیز فراهم شده و دو نوع دیگر مغفول واقع می شود.
همکاران گرامی حتی در سمپا،، تیزهوشی را فقط تحصیلی می دانند. باید آنها را آماده کنیم که دو نوع تیزهوشی دیگر را ببینند. مشکل خانواده ها نیستند، بلکه مشکل همکاران گرامی هستند .
نمی شود در یک کلاس مختلط هر سه نوع تیزهوشی با یک معلم مورد آموزش قرار بگیرند. در چنین محیطی معلم از خودش انتظار نداشته باشد که هم کسی که خلاق است و هم کسی که پیشرفت تحصیلی است ارضاء شود. بنابر این چون اکتریت جمعیت تیزهوشان پیشرفت تحصیلی ست، دو نوع دیگر فدا می شوند.
در چنین وضعیت دشواری ، عملا کلاس ها فقط محل نگهداری دانش آموز تیزهوش است.
در همین مجموعه سمپاد ما سه نوع اختلاط داریم
☘ نوع هوش
☘ بهره هوشی
☘زمینه تیزهوشی
شما می خواهید به سوال یک خلاق پاسخ دهید تیزهوش تحصیلی می گوید وقت من را تلف کردید. به من فقط بگویید در کنکور چه سوالی می آید.
چرا من را وادار کردید در کنار خلاق ها قرار بگیرم. حتی جزوه تکمیلی برای من وقت تلف کردن است چون در کنکور نمی آید.
ما در سمپاد دانش آموز زیر بهره هوشی ۱۱۵ را نمی پذیریم. ولی در همین مجموعه فردی با هوش ۱۱۷ را در کنار فردی با هوش ۱۴۷ قرار می دهیم. این فرد ۳۰ نمره تفاوت هوش دارد ولی زجر می کشد و تحمل می کند. فاصله۱۰۷ تا ۱۱۷ بیشتر است یا ۱۰۷ و ۱۴۷ ؟
دختری که از ابتدا تصمیمش زیست شناسی ست پس سایر دروس را تحمل می کند و در واقع زجر می کشد.
در نظام آموزش و پرورش ما فرد خلاق همیشه قلم و کاغذ دستش است و حال آنکه نباید دست خلاق قلم و کاغذ باشد. خلاقیت انگیزه خاصی دارد انگیزه کمالگرایی. تبدیل نقص به کمال، حرکت استکمالی
فرد خلاق در جستجوی کم کردن نقص کارها و خودش است.
پروژه که به او می دهید بعد از آماده شدن باز هم راضی نمی شود. می گوید کار کامل نیست.
همّ و غمّش کامل کردن کار و بعدش کمال خود است. ریشه خلاقیت آنقدر قوی ست که بعضی تطابق جنسیتی وراثتی هم پیدا کرده اند .
و حال آنکه انگیزه اصلی تیزهوشی پیشرفتگی تعالی جویی ست.
مقایسه، جاه طلبی، رقابت ،نمره، انتظار از خود و رتبه نخست همه برای این است که او تايید محیط را می خواهد همّ و غمّ تیزهوش پیشرفته تحصیلی این است که از جانب محیط تایید شود.
خلاقیت ایرانی در سطح جهان کم نظیر است و در سطح زیادی بعد از ما فرانسوی ها و آلمانی ها هستند.
ما اشخاصی مانند خواجه نصیرالدین طوسی را داریم که حکما می گویند او عقل حادی عشر است و کتابخانه شخصی او ۴۰۰۰۰۰(چهارصد هزار جلد )کتاب داشته است. ایران سابقه تمدن یازده هزارساله دارد.